Manwel Dimech

Nhar il-Gimgha 17 ta' April il-Partit Komunista Malti ppartecipa fil-miexja ta' Commemorazzjoni ta' l-gheluq tad-90 Anniversarju mill-Mewt tal-Hassieb riformatur Maltu Manwel Dimech hawn taht qedhin nirriproducu id-diskors commemorattiv li ghamel is-Segretarju tal-PKM Victor Degiovanni

“Manwel Dimech kien l-ewwel persuna f’Malta li hadha kontra l-isfruttament tal-Klassi tal-Haddiema. Huwa kien ukoll il-persuna li ssielet ghal-helsien ta’ Malta mill hakma barranija bl-ghajta tieghu Maltaghal-Maltin. Ohrajn kienu johlmu biss biex jehilsu lill Malta mill hakma Ingliza. L-Ghan Taghhom kien li Malta tkun parti ‘ntegrali mill-Itaja. Manwel Dimech kien bniedem li emancipa lilhu nnfsu mill-kundizzjonijiet li sab ruhu fihom minhabba l-mizerja u l-injoranza li kienu gew mhollija fiha l-massa mhux privilegjata tal-poplu Malti. Kemm mil-hakkiema ‘nglizi kif ukoll min dawk il Maltin ghonja li kull ma kien jintereshom, kienu l-isfruttament u l-profit.

Il-Knisja min-nahha taghha kienet tippriedka l-karita imma kenitx appogatt lill Dimech imma ghamlitlu gwerra ghaliex, mhux ghax ma fehemitx l-ghanijiet ta’ Dimech, imma ghaliex rat fih, ribell li seta jkisser l-ordni socjali ta’ dak inhar. Il-Knisja kellha pozizzjoni privelegjata ghaliex kienet hi l-hakkiema tal-poplu Malti wara l-awtorita Ingliza. Il-Karita li kienet tippriedka l-knisja kienitx bizzejjed sabiex teghrfa lill-popolin mill mizerja li kien jisab fiha, ghaliex li ried li jsirr, kienet, il-gustizzja socjali, li Dimech kien il-hin kollhu jitkellem dwarha. Din il-gustizzja socjali kienet principju Socjalista li ma kienetx ghada tigi ppratikkata, fi zmien Manwel Dimech, la f”Malta u l’anqas fl-Ewropa. Kellha tkun Ir-Rivoluzzjoni Russa, sabiex dan il-kuncett gie ezecertitat fil-prattika, kemm mis-socjalisti li kienu hadu l-poter u kif ukoll mill-klassi kapitalista tal-pajjizi tal-punent, li issa kienu fehmu li jekk ma jghamlux hekk kien sejjer jigrilhom bhal mal-gralhom shabhom il-kapitalisti Russi
Il-Hasra kienet li dan l-avvanz Manwel Dimech ma kellux x-xorti li jarah., principalment minhabba l-fatt li huwa kellhu hafna gheddewa li ‘kkonfoffaw kontrieh u malli faqqet l-Ewwel Gwerra Dinijija huwa sab ruhu eziljat min Malta fuq Degriet tal-Gvernatur Ingliz Henry Leslie Rundle u maqful gewwa l-kamp ta’ koncentrament ta’ Sidi Basr gewwa l-Ixandra fl-Egittu. Dimech wara l-gwerra ma ngiebx lura Malta ghaliex il-klassi gholja u l-Knisja ma rieduhx jerga jigi lura. Huwa miet fl-ezilju, Nhar is-17 ta’ April fl-1921, il-bghod min familtu u min pajjizu Malta li huwa tant habb. Ta min isemmi hawnhekk li dan il-principju tal-gustizzja socjali wasal Malta wara it-Tieni Gwerra Dinjija jigifieri aktar min tletin sena wara l-mewt ta’ Dimech.
Illum insselmu lill dan il-hassieb Malti li ghalkemm l-ghedewwa tieghu irnexilhom li jnahhuh min nofs, Il-pjan viljak taghhom fallilhom ghal-kollox, ghaliex il-hsieb tieghu ghadhu haj. Daq li hsieb ta’ Manwel Dimech baqa ma tkissierx ghaliex dawk li gew warajh xerdu it-taghlim tieghu, li ghadu fostna sa z-zminijiet tal-lum. Manwel Dimech kien ghalliem denju li fetah it-triq ghal-emancipazzjoni tal-klassi tal-haddiema f’Malta.”